Reis door mijn leven

Als aardbewoner zijn wij op reis door ons eigen leven. Het leven is niet altijd gemakkelijk. Iedere tegenslag die op ons pad komt biedt kansen en laat ons zien waar we kunnen groeien. Hoe harder het leven is, des te sneller we tot de kern komt van wie we werkelijk zijn.

Als kind logeerde ik in de vakantie geregeld bij mijn oom en tante op de boerderij en trok ik met mijn neven en nichten door de weilanden op zoek naar avontuur. Heel stoer vond ik het om een overall en klompen te dragen, dat hadden wij thuis niet. Als de dag van gisteren weet ik nog wat we deden: slootje springen, hutten bouwen op de hooizolder, kalfjes voeren, rauwe melk drinken en zwemmen in de nabijgelegen vaart. Een geweldige tijd en een mooie herinnering.

Naarmate ik ouder werd kwam het logeren er niet meer van en raakte het gevoel van vrijheid van het boerenleven op de achtergrond. Na mijn studie nam mijn carrière mij volledig in beslag. Tot het moment dat mijn moeder overleed en ik in een diepe crisis belandde. Nog maar kort daarvoor had ik een eind gemaakt aan een uitzichtloze relatie en was ik verhuisd naar mijn eigen appartement. De gebeurtenissen hadden de bodem onder mijn bestaan weggeslagen. De zoektocht naar een nieuwe balans en zingeving was moeizaam.

Mijn eigen oase

Het balkon van mijn appartement hing vol met hanggeraniums in diverse kleuren en naast mijn voordeur sierden potten met hortensia’s en andere bloemen en planten. Na een drukke werkdag verzorgde ik eerst mijn planten, gaf ze water, haalde uitgebloeide bloemen weg en herschikte de arrangementen. Het duurde niet lang voor ik mijn eigen kleine oase had gecreëerd en maakte mijn depressie plaats voor een gevoel van voldoening. Op een dag zei mijn benedenbuurman: “Buurvrouw, hoe doe je dat toch, die enorme bossen geraniums?” “Groene handjes en veel liefde,” antwoordde ik hem.

De verwondering van mijn buurman bleef niet zonder gevolgen. Alsof mijn antwoord aan hem de deur openzette naar een onderdrukt verlangen: een eigen boerderijtje op het platteland. Hoe ik dat ging realiseren wist ik niet, maar het liet mij niet meer los. Een nieuw reisdoel tekende zich af. Steeds vaker vertelde ik anderen over mijn wens, niet wetende dat ik daarmee de affirmatie uitsprak die realisatie mogelijk maakt.

Dromen komen uit

Bijna vijfentwintig jaar later schijf ik deze woorden vanuit de serre van mijn boerderijwoning met een oneindig uitzicht over het platteland, deels mijn eigen land, met veel bomen en struiken en talloze dieren. Mijn affirmatie heeft gewerkt en mijn reisdoel is bereikt. Eind jaren negentig werd ik verliefd en het duurde niet lang voor er kinderen kwamen. Mijn geliefde kwam uit de Betuwe alwaar zijn ouders een boerderij bezaten en voor ik het goed en wel besefte werden wij eigenaar van zijn ouderlijk huis. Et voilà, droom gerealiseerd en reisdoel behaald. Eind goed al goed en ze leefden nog lang en gelukkig.

Of toch niet? Blijft er niet altijd wat te wensen over? Hopelijk wel, anders wordt het leven wel erg saai. 

Zodra een doel is bereikt dient zich wel weer een nieuwe aan of slaat noodlot toe. Bij mij kwam vrij abrupt, nadat ik op het platteland was komen wonen, een einde aan mijn carrière. Als zovelen werd ook ik slachtoffer van de internethype. Daar zit je dan met kleine kinderen op het zo gewenste platteland. Fulltime moeder en boerin worden was nu ook weer niet de bedoeling.

Levenslessen

Mijn reis was nog niet voltooid. Een baan kwijtraken is één van de meest stressvolle gebeurtenissen in een mensenleven. Ineens zat ik ongewenst in een periode van rouw, zeker toen bleek dat de banen niet meer als vanzelfsprekend voor het opscheppen lagen.

In onze samenleving worden we opgeleid om deel te nemen aan het arbeidsproces. Ook in mijn familie staat de arbeidsethos hoog in het vaandel. Je bent pas iemand als je rol in de maatschappij duidelijk is. Heb je succes in je werk, dan ben je een succesvol mens! En wie was ik eigenlijk zonder carrière? Ik moest erkennen dat ik niet geslaagd was in mijn leven. Een harde constatering. Voor de tweede keer moest ik op zoek naar de zin van mijn bestaan.

Onze taak op aarde

Slechts langzaam begon het besef door te dringen dat het werk dat ik deed ook niet zaligmakend was, een hoop energie kostte en stress opleverde. De belangrijkste conclusie was, dat ik niet mijn werk was. Ik ben veel meer en ik heb veel meer te bieden, misschien niet direct in het bedrijfsleven, maar wel daarbuiten. En met deze conclusie ging weer een nieuwe deur open.

Sinds die tijd doe ik alleen nog wat ik leuk vind en wat zinvol is voor de samenleving en de wereld. Ik heb mijn eigen permacultuur landschap met voedselbos en moestuin en ik ben schapenhouder. Het zou leuk zijn om zelfvoorzienend te worden, maar ook die reis is een zoektocht. Daarnaast heb ik mijn eigen praktijk aan huis voor yoga, reiki, meditatie en bewustzijnsontwikkeling. Wat ik doe helpt niet alleen om brood op de plank te krijgen, maar dient vooral een hoger doel. Mijn leven is veel rijker geworden. Onlangs zei een vriendin, die ik lang niet had gezien: “Het is iedere keer weer een cultuurshock als ik bij je ben.” En ik begrijp precies wat ze bedoelt. Niet alleen mijn werk en mijn woonomgeving zijn veranderd, ook ik ben veranderd.

Doel van het leven

Het leven is niet altijd gemakkelijk, maar in mijn beleving zijn we op aarde om er iets van te leren. Iedere tegenslag biedt nieuwe kansen en laat ons zien waar we kunnen groeien. Hoe harder het leven is, hoe sneller je tot de kern komt van wie je werkelijk bent. En ik ben overtuigd dat iedereen kan veranderen en zijn of haar dromen kan realiseren. Ik blijf groeien. Mijn reisdoel wordt steeds grootser en lijkt haast onbereikbaar, maar ik ga er voor: een mooie en liefdevolle wereld voor iedereen, ooit.

Foto's: uit eigen collectie.

Stress onder controle door bewust ademen

Wij staan er niet bij stil omdat het zo gewoon is maar onze ademhaling, die begint bij de geboorte en eindigt als wij doodgaan, is een heel bijzonder proces. Wat is het voordeel als wij bewuster en met meer aandacht gaan ademhalen?

In 2021 vestigde een man uit Kroatië een nieuw wereldrecord door onder water 24 minuten en 33 seconden zijn adem in te houden. Echt een uitzonderlijke prestatie. Probeer het zelf maar eens, binnen een minuut komen de meeste mensen proestend en naar lucht happend weer boven water. Het lang inhouden van je adem is te oefenen, dat bewees de recordhouder, waarbij vooral discipline en concentratie een rol speelt.

Yoga is ademhaling

Wij kunnen ruim een maand leven zonder voedsel, een aantal dagen zonder water, maar niet meer dan een paar minuten zonder adem. Zonder ademhaling geen leven. Onze ademhaling reguleert de belangrijkste processen in ons lichaam, maar misschien nog belangrijker een goede ademhaling helpt ons gezond en met minder inspanning de dag door te komen.

Een belangrijk onderdeel van de yoga beoefening is de ademhaling. Iedere yogi leert bewust ademen en leert dat het een natuurlijk proces is. Helaas is ons dagelijks leven zodanig complex geworden dat het gevolgen heeft voor de manier waarop wij ademen en is er van een natuurlijk proces nauwelijks meer sprake. In mijn yogapraktijk merk ik dat veel mensen zich de ademhaling niet bewust zijn. Ze beseffen niet hoe de ademhaling kan helpen om met spanningen om te gaan en om gezond te zijn en te blijven. Ook zie ik dat veel vooral beginnende yogi’s verkeerd ademhalen, te hoog of te oppervlakkig.

Goede ademhaling reduceert stress

Bij yoga denken wij meestal aan de indrukwekkende poses (houdingen) die de yogi’s met strakke lijven en dito outfit aannemen. Maar dat is slechts de uiterlijke kant van yoga, veel belangrijker is de bewustwording van het eigen lichaam en wat de ademhaling daarbij kan betekenen.

Mensen vragen mij weleens: “Hoe kom jij zo slank?” Al vanaf mijn vroegste jeugd doe ik aan sport en in mijn studententijd heb ik yoga ontdekt. Ook ben ik een gematigd eter. Sinds ik mijn eigen yogapraktijk heb is mijn BMI nog verder verbeterd, waardoor ik eigenlijk niet zo veel hoef te doen om op gewicht en in ‘shape’ te blijven. Het is niet alleen mijn levensstijl van gezond en voornamelijk plantaardig eten en genoeg bewegen, maar vooral de stress de baas blijven. Bewust ademhalen is hierbij cruciaal.

Stress de baas

Ik ben zelf behoorlijk stressgevoelig, dat uit zich bij mij niet in eten maar juist in niet eten en andere ongemakken. Iedereen heeft te maken met stress, dat is inherent aan de manier waarop onze samenleving is ingericht, maar bij ieder mens heeft dat een andere uitwerking. Stress proberen te vermijden is zinloos. Dan moet je je terugtrekken in een prikkelarme omgeving door ergens in je eentje op een berg te gaan zitten.

Accepteren dat stress er nu eenmaal bij hoort als gevolg van onze complexe samenleving met al zijn druk en regeldwang, is de eerste stap. Je bewust zijn van de effecten die stress met zich meebrengt, zoals lichamelijke klachten, slaapgebrek en stemmingswisselingen, is de volgende stap naar beheersing ervan. Belangrijk is je niet te laten meeslepen in allerlei verslavingen (te veel eten, drank, roken, drugs, gamen) die de stress onderdrukken, maar de stress aankijken, de gevolgen onder ogen zien en erkennen dat het er is.

Ademhaling als toegang tot bewustzijn

Werken aan je ademhaling betekent naast stressbeheersing ook tot jezelf komen en in jezelf keren. Bewust ademhalen heeft een ander belangrijk voordeel: het kan helpen bij het vraagstuk van zingeving en om tot bewustzijn te komen. Door bepaalde ademhalingstechnieken kunnen wij in een staat van ‘Zijn’ terecht komen, waardoor levensvragen als: “Wie ben ik?”, “Waarom zijn wij op aarde?” en “Wat is de zin van ons bestaan?” in een helder perspectief komen, wat het omgaan met het leven van alle dag hanteerbaar maakt.

Bewust ademen in combinatie met meditatie zijn voor mij de ingrediënten die mij helpen om gezond en slank te blijven. Dat betekent niet dat er geen stress meer op mijn pad komt, maar het doen van yoga, meditatie en het bewust ademen houdt mij gefocust op wat echt belangrijk is, het dempt verleidingen, houdt mij gezond en op het juiste pad.

Tip om te starten met bewust ademhalen

·       Ga ergens gemakkelijk zitten op een rustige plek;

·       Observeer je ademhaling;

·       Hoe verloopt die ademhaling;

·       Volg de in- en de uitademing een aantal keer;

·       Adem dan diep in naar de buik, de buik zet uit;

·       Hou de adem een paar tellen vast;

·       Adem vervolgens langer uit dan in.

Herhaal het proces een aantal keer. Begin met 5 minuten per dag bij het opstaan tot het een natuurlijk proces is. Gebruik deze in- en uitademing daarna ook als het nodig is om een stressvolle situatie het hoofd te bieden.

 

Gelijkmoedigheid

In 2017 zette ik een vinkje op mijn bucketlist: een Vipassana meditatieretraite. Hoewel het door de hectiek van het leven weleens op de achtergrond belandt, heeft het mij veel gebracht en weet ik het snel weer op te roepen als het nodig is. 

Foto: Afkomstig van de film Dakota (1974), gevlogen door Sander Verburg

 

Het is zondagochtend, een schitterende zomerse dag, als een Dakota overvliegt. In een klap word ik teruggeworpen op mijn jeugd. Vol weemoed denk ik terug aan de tijd dat mijn vader een Dakota vloog en word ik geconfronteerd met zijn zeer recente overlijden afgelopen februari. De achterliggende maanden zijn emotioneel zwaar geweest.

Gedeelde smart…

Toen mijn moeder ruim twintig jaar geleden overleed, werd zij de missende schakel in ons gezin. We waren verloren in ons verdriet en vonden steun bij elkaar. Ineens moesten wij verder zonder mijn moeder, de verbindende factor in een loshangend gezin en de gangmaker van de  familie. Met dat gevoel van verbinding en gezamenlijk verdriet in het achterhoofd, ging ik de weken na het overlijden van mijn vader in.
 

Tevergeefs, want daar waar ik verbinding verwachtte en nastreefde ontstond een verwijdering waar de kloof van de Grand Canyon niets bij is. Dat maakt het verdriet nog groter en doet mij beseffen dat mijn vader een puinhoop heeft achtergelaten. Hoe anders dan bij mijn moeder. Hoewel geprobeerd, is er geen zicht op herstel van de verbondenheid, zeker niet op korte termijn, dus ging ik op zoek naar een manier om uit de impasse te geraken die is ontstaan.

Mediteren met een vol hoofd

Hoe gek het misschien ook klinkt, als je hoofd te onrustig is dan kan je nog zo veel op je meditatiekussen zitten, maar je komt geen steek verder. Alleen een gezonde of herstellende geest is in staat tot mediteren. Zodra ik op mijn kussen zat schoten de emoties alle kanten op, gepaard met woede en frustratie. En toch is mediteren wat ik het liefste wilde, maar langer dan 5 minuten kon ik niet stilzitten.

Het geluk wilde dat ik net weer een nieuw meditatieklasje gepland had, waarbij ik verschillende aspecten van het mediteren behandel en zelf geleide meditaties verzorg. Met de nieuwe cursisten gaf het mij ook de kans om het langzaam weer op en uit te bouwen. Na iedere les zakte ik dieper in mijzelf en uit mijn hoofd. 

Vipassana meditatie

Eén van de lessen besteed ik aan vipassana, ook wel inzichtsmeditatie genoemd. Twee aspecten zijn van belang bij deze manier van mediteren: ‘gewaarwording’ en ‘gelijkmoedigheid’. Vipassana staat voor ‘de dingen zien zoals ze werkelijk zijn’, dat gebeurt via het gewaarworden van sensaties in het lichaam. Alle gevoelens die voorbij komen worden als tijdelijk beschouwd, zoals de cyclus van geboren worden en weer doodgaan. Pijn komt en pijn gaat weer weg. Het is de kunst om bij alles wat zich aandient gelijkmoedigheid te betrachten, om je zo los te maken van het lijden in het heden, waardoor tevens het karma uit het verleden oplost.
 

Geluksgevoel kent hetzelfde patroon. Het gevoel van geluk kan verslavend zijn waardoor het tegen ons werkt als ons iets overkomt. Ook ten aanzien van de goede momenten moeten wij gelijkmoedigheid betrachten. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Daarvoor is oefening nodig.

Een leermomentje

Vanmorgen bij het zien van de Dakota wordt er weer heel wat emotie en vooral pijn opgeroepen. Direct voel ik het in mijn hele lijf. Ik trek mij even terug, kijk naar de pijn en zoals de vipassana leert, ik laat het gevoel gaan. Op zo’n mooie zondag wil ik niet wegzinken in verdriet, ik wil genieten van het leven en gelukkig zijn met mijn geliefden. Ik weet dat er nog een lange weg te gaan is maar stapje voor stapje heelt de pijn. Iedere dag een beetje meer.

Deze blog is 1 juli 2019 gepubliceerd op Vive-Levenskunst.
 

Hoe ziet jouw werkelijkheid eruit?

Slechts 5% van het heelal kunnen we direct en indirect met onze zintuigen waarnemen en wetenschappelijk onderbouwen. Betekent dit dat de rest niet bestaat? Voor sommige mensen wel.

“Mam, wil jij mij helpen met natuurkunde?” “Nou nee, schat, vraag dat maar aan je vader.” Helaas moest ik mijn zoon teleurstellen. Ik heb niets met natuurkunde, althans met de klassieke natuurkunde zoals die tot op de dag van vandaag op school wordt gedoceerd. Ik vond natuurkunde het meest saaie vak dat er bestond. Misschien omdat de leraar nogal zonderling was en weinig communicatief? Of omdat ik het nut niet inzag om precies te weten hoe snel een steen naar de aarde valt. Tenzij je huizen of bruggen wilt bouwen natuurlijk. Of in hoeveel tijd je met een bootje naar de overkant komt als het water in de rivier een bepaalde snelheid heeft. Tenzij je schipper op een veerpont wilt worden.

De opkomst van de kwantumfysica
In mijn ogen is natuurkunde vooral cijfertjes. Als beelddenker vanuit de rechterhersenhelft vind ik getallen en wat je met die getallen kunt doen lastig. Te abstract. Ik zie beelden en geef ergens liever woorden aan. Pas toen ik na mijn schooltijd een artikel las over de kwantummechanica veerde ik op. Wat ik daar las sprak mij veel meer aan en paste beter bij mijn belevingswereld dan de klassieke natuurkunde. Inmiddels is die constatering heel belangrijk geweest voor mijn verder ontwikkeling.

Er begint zich een tweedeling in de wereld af te tekenen, niet in de zin van rijk en arm, blank en niet-blank, maar in de wetenschappelijke benadering van hoe de wereld in elkaar zit. Enerzijds de wetenschappelijk bewijsbare werkelijkheid en daarnaast de werkelijkheid die onzichtbaar en ongrijpbaar is. Ik begin steeds meer te ervaren hoe verstrekkend dit verschil is. Neem bijvoorbeeld de gezondheidszorg waarbij de bewijsbaarheid de norm bepaalt. Vanwege die norm mag op de verpakkingen van homeopathische middelen niet meer staan waar ze voor bedoeld zijn. Ik raak steeds meer overtuigd dat er andere manieren zijn om gezond te worden of te blijven, juist vanuit een andere – niet bewijsbare – werkelijkheid, de ‘kwantumgenezing’.

Alles is energie
De kwantumfysica leert ons dat er veel meer is tussen hemel en aarde. De theorie van ‘de invloed van de waarnemer’ heeft natuurkundigen jarenlang voor raadsels gesteld. Tot men tot de conclusie kwam dat de waarnemer juist een cruciale rol speelt en dat mensen veel meer invloed op hun omgeving en met name op de materiële werkelijkheid hebben dan ooit gedacht. Zo werkt ook de kwantumgenezing, waarbij ons bewustzijn een doorslaggevende rol speelt bij het ontstaan van ziekten, maar ook bij de genezing.

De klassieke wetenschappelijke benadering berust op het idee dat de materie de basis is van alles. Bij de kwantumfysica is energie de basis van alles en is materie in feite niets anders dan gestolde energie. Ofwel alles is energie. In haar boek ‘Het Veld’ laat onderzoeksjournalist Lynne McTaggart zien dat wij via ons bewustzijn allemaal verbonden zijn met een energieveld. Dit veld is ook enorm intelligent, waardoor het ons ongekende mogelijkheden biedt. Denk maar aan mensen die op onverklaarbare wijze genezen.

Hoe kunnen we ons verbinden met dat intelligente energieveld? In eerste instantie door te erkennen dat het bestaat en erop te vertrouwen dat het ons helpt. Daarnaast kunnen wij door persoonlijk onderzoek en training ons bewustzijn ontwikkelen waardoor het veld ‘tastbaar’ wordt. Dit kan bijvoorbeeld via meditatie, yoga, het chakrasysteem, ayurveda en energetisch lichaamswerk.

Creëren van welzijn
Nu zoveel jaar na mijn schooltijd lijkt het vak natuurkunde nog steeds niet veranderd, hooguit staan er meer plaatjes in de leerboeken dan vroeger. “Hebben jullie het al gehad over de kwantumfysica?” vroeg ik laatst aan mijn zonen. Hun vragende blik zei mij genoeg. Discussiëren over dit soort onderwerpen met klassieke wetenschappers of mensen die zich louter op de wetenschap beroepen is zinloos. Ik heb al menig vergeefse poging gedaan.

Het is hoog tijd dat we het klassieke wetenschappelijke systeem ter discussie stellen en ons richten op wat we niet met onze zintuigen kunnen waarnemen. Volgens diverse wetenschappers is slechts ca. 5% van de totale kosmos bewijsbaar. Dus is er nog een wereld te winnen.

De grote uitdaging is te beseffen dat in het energieveld een enorm potentieel ligt dat – als we dat goed aanwenden – de mensheid heel veel te bieden heeft. Niet alleen voor de gezondheid, maar zeker ook voor het welzijn, omdat een ongekende wereld toegankelijk wordt. Ondertussen wordt mijn werkelijkheid steeds groter omdat ik steeds beter leer het energieveld te ervaren en te gebruiken.


Deze blog is op 1 december 2017 reeds gepubliceerd op: https://www.vive-levenskunst.nl/hoe-ziet-jouw-werkelijkheid-eruit-jolanda-verburg/

Groene politiek

Al jaren probeer ik zo groen mogelijke te leven, hoe moeilijk dat soms ook is. Dat het in het persoonlijk leven soms lastig is, in de politiek lijkt het haast onmogelijk.

Al een aantal jaren ben ik lid van de politieke partij De Groenen en ben zelfs opgeklommen tot lid van het partijbestuur. De laatste maanden heb ik heel wat stof doen opwaaien in de partij omdat ik het partijprogramma een flinke opfrisbeurt wil geven. Tenslotte is niets in het leven zeker, staat niets in beton gegoten en is alles aan verandering onderhevig.

Het leven is razendsnel
Het partijprogramma van De Groenen kent al jaren een vast format dat per congres op basis van amendementen kan worden aangepast. Een evolutionair maar vooral traag proces. Terwijl adequaat en snel inspelen op veranderingen noodzakelijk is voor iedere politieke beweging. Zo niet dan ben je oud oftewel ‘out’.

Met de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 in het vooruitzicht was een grondige herziening van het programma een mooie gelegenheid. Een opfrisbeurt waarmee ook de jongere meer activistische generatie aangetrokken kan worden. Helaas denkt een deel van De Groenen daar anders over. De klassieke, haast communistische, onderstroom van de partij wil eerder terug naar het verleden dan de toekomst in de ogen kijken.

Wetenschappelijke bewijsbaarheid
De eerste haarscheurtjes ontstonden door de discussie over biologische voeding. Een in mijn ogen essentieel onderdeel van een Groen programma. Dat wetenschappelijk niet bewezen is dat biologisch voeding gezonder is sloeg de discussie volledig dood.

Ik was verbluft. Als biologische voeding al niet thuishoort in een programma van een groene partij, waar dan wel? Het volgende grote struikelblok was het onderwerp complementaire geneeskunde.


Van oudsher is natuurgeneeskunde de gangbare manier om mensen te genezen. Als dit niet succesvol was geweest had de mensheid geen 200.000 jaar kunnen overleven en waren we allang uitgestorven. De moderne geneeskunde is in de 18e eeuw ontstaan toen de kennis van het menselijk lichaam toenam. Sindsdien zit de natuurgeneeswijze in het verdomhoekje. Weer voert de wetenschappelijke bewijsbaarheid de boventoon. Alsof duizenden jaren ervaring geen bewijs vormt.

Wat hoort er minimaal thuis in een Groen programma:
• Gezonde lucht, voeding en schoon drinkwater;
• Biologisch als norm, gestimuleerd door subsidie;
• Vrije zadenhandel waarbij patenten ongewenst zijn;
• Genetische manipulatie van voeding, mens en dier is ongewenst;
• Belasten van grondstoffen die aan de aarde onttrokken worden;
• Groene hernieuwbare energie, afbouw fossiele brandstoffen;
• Voorkomen en terugdringen van klimaatverandering;
• Verkleinen ecologische voetafdruk vooral in westerse wereld;
• Stimuleren van een groene duurzame economie;
• Groei van welzijn i.p.v. economische groei;
• Hergebruik grondstoffen t.b.v. circulaire economie;
• Passend onderwijs met ruimte voor kwaliteiten van mensen;
• Stimuleren lokale economie, minder grootschalige handelsverdragen;
• Iedereen een onvoorwaardelijk basisinkomen;
• Belonen van arbeid i.p.v. belasten;
• Terugdringen van de vaste werkweek van 40 uur;
• Arbeid beter verdelen over levensloop en meerdere mensen;
• Meer rechten, minder regels voor flexwerkers en zelfstandigen;
• Vergroening van vervoer;
• Betaalbare milieuvriendelijke woningen;
• Voorlichting en stimuleren van gezonde levensstijl;
• Meer onderzoek naar alternatieve natuurlijke geneeskunde;
• Geneeskunde: preventie en voorlichting vóór zorg;
• Gezondheidszorg: meer handen aan het bed;
• Democratie volgens sociocratische methode;
• Overheid die veiligheid biedt aan alle burgers;
• Voor defensie en veiligheid samenwerken met partnerlanden;
• Verregaande samenwerking met Europese Groenen;
• Eerlijk zullen we alles delen niet alleen in NL en EU maar wereldwijd.

Aanpakken wereldproblemen
Mijn uitgangspunt is dat ieder mens dat geboren wordt recht heeft op een stukje van de aarde. De scheve verdeling, versterkt door de klimaatverandering, is het grootste probleem dat we hebben op deze aarde. Dit leidt tot oorlogen, migratie en machtsmisbruik. De huidige politieke elite weet daar onvoldoende op in te spelen waardoor de ontevredenheid onder de burger groeit.

De politiek moet inspelen op de kansen die er liggen in plaats van op de angst die er leeft voor verandering. Welzijn voor iedereen, waarbij de definitie van welvaart moet worden aangepast om wereldwijd op hetzelfde niveau te komen, dat is de uitdaging. Een groene levensstijl en een duurzame economie kan daarbij helpen. Daarmee kan een politieke partij, zoals De Groenen, het verschil gaan maken. Een uitdaging die voor het grijpen ligt.